Malo osoba sa invaliditetom na fakultetima u Srbiji

Na Beogradskom univerzitetu (BU) studira oko 300 studenata sa invaliditetom, što je izuzetno mali broj, kažu u Centru za studente sa hendikepom koji je osnovan 2008. godine u sklopu Beogradskog univerziteta kako bi pružio podršku studentima sa hendikepom.

Koordinatorka Centra za studente sa hendikepom Ljupka Mihajlovska rekla je za EurAktiv da se u školskoj 2012/13 na Beogradski univerzitet upisalo 38 studenata sa invaliditetom, i da njihov broj raste nekoliko godina unazad.

Od ukupnog broja studenata sa invaliditetom na BU, oko 30% studenata koristi kolica ili se otežano kreće, oko 20% ima delimično ili potpuno oštećenje vida, sa delimično ili potpuno oštećenim sluhom ima oko 10% studenata, koliko ih je i sa značajnim teškoćama nastalim zbog oštećenja srca, tumora i drugih oboljenja, navodi Mihajlovska.

Prema njenim rečima, najveći broj studenata sa invaliditetom studira na Pravnom i Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. Medutim, nije zanemarljiv ni broj studenata na ostalim fakultetima kao što su Fakultet političkih nauka, Filozofski, Filološki i Fakultet bezbednosti. Najzastupljeniji su upravo fakulteti društvenih nauka dok jako mali broj studenata studira na fakultetima prirodnih nauka, navela je Mihajlovska.

Prema zakonu, visokoškolske ustanove su dužne da ugrade ulazne rampe i otklone fizičke prepreke za kretanje osoba sa invaliditetom. Međutim, to nije urađeno na svim fakultetima, a studenti nailaze na prepreke i kada je reč o samoj nastavi i udžbenicima.

"Sa najvećim teškoćama suočavaju se studenti sa oštećenim sluhom, jer na fakultetima nema tumača znakovnog jezika i veoma im je teško da prate predavanja, ali i studenti koji se otežano kreću ili koriste kolica, jer nijedan fakultet nije u potpunosti prilagođen njihovim potrebama", rekla je Mihajlovska.

Prema njenim rečima, u veoma nepovoljnom položaju se nalaze i studenti sa oštećenjem vida, jer literatura neophodna studentima sa oštećenim vidom treba da bude pisana Brajevom azbukom, ali je skupa.

Međutim, ona je rekla i da su neki fakulteti zaista napravili značajan iskorak kako bi studenti sa hendikepom dobili jednake uslove za kvalitetno obrazovanje.

Jedan od takvih je Pravni fakultet na kom studira oko dvadesetak studenata sa različitim oblicima hendikepa. Svi udžbenici su dostupni u elektronskom formatu a dobar deo literature obrađen je u adekvatnom pismu. Takođe, studenti mogu da koriste i specijalni lift i toalet.

Mihajlovska je rekla da je dosta učinjeno i na Ekonomskom, Filozofskom, Mašinskom i Fakultetu političkih nauka gde postoje rampe za prilaz kolicima. Na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju koji školuje studente za podršku osobama sa hendikepom, štampani su neki udžbenici na Brajevom pismu, i uz pomoć Instituta za pedagoška istraživanja zvučno su snimane knjige za akademce sa oštećenim vidom.

Ona je ocenila da je nedosatak novca jedini razlog zbog koga se akademci i dalje susreću sa problemima na fakultetima Univerziteta u Beogradu.

Kada je reč o smeštaju u studentskim domovima, "Mika Mitrović" je jedini dom za studente sa invaliditetom i narušenim zdravljem. Kako je on renoviran 2011. godine, studenti koji su do tada stanovali u njemu, bili su preraspoređeni u tri druga doma. Prema navodima medija, studenti koji koriste kolica bili su smešteni u dom "4. april" koji je zahvaljujući tome dobio spoljašnje rampe za ulaz i tri montažne rampe unutar doma.

Finansiranje i upis studenata obuhvaćeno je afirmativnom merom koju je Ministarstvo prosvete prvi put primenilo tokom upisa u školsku 2012/13. godinu. Ona predviđa kvotu od 2% mesta na budžetskom finansiranju za studente sa invaliditetom i pripadnike romske manjinske zajednice, ali se ona ne deli na podjednak broj studenata iz obe grupe, već tih 2% predstavlja ukupnu kvotu.

To je stvorilo određene probleme, jer za neke fakultete vlada veće interesovanje, pa ukupna kvota od 2% nije dovoljna i za osobe sa invaliditetom i za Rome.

Na primer, Fakultet političkih nauka je imao samo 150 budžetskih mesta, pa od toga 2% iznosi tri mesta što znači da je samo troje studenata upisano na budžet. Konkretno, u ovom slučaju, sva tri studenta su romske nacionalnosti jer su oni, u grupi osetljivih društvenih grupa studenata, imali najviše bodova, navela je Mihajlovska.

Slični problemi studenata i u Novom Sadu i Nišu

Situacija na Univerzitetu Novog Sada ne razlikuje se mnogo. Iz Novosadskog udruženja studenata sa invaliditetom kažu da je broj studenata oko 120.

U udruženju navode da je u pogledu pristupačnosti objekata kampus dobro opremljen, ali da zimi, ukoliko se prilazi ne čiste redovno, studenti sa invaliditetom imaju problema. U Novosadskom udruženju studenata sa invaliditetom se, takođe, nadaju se da će toaleti za studente koji koriste kolica uskoro biti napravljeni.

"Informaciona pristupačnost je prilično dobro regulisana na ovom univerzitetu, profesori su voljni da pomognu i učine sve da olakšaju studentima prisustvo na predavanjima i izlazak na ispite. Nismo upoznati ni sa jednim slučajem diskriminacije i to je zaista za svaku pohvalu", kažu u tom udruženja.

Volonteri u tom udruženju pomažu slabovidim i slepim studentima tako što literaturu čitaju i snimaju, tako da mogu da uče slušajući.

U 2005. godini Naučno veće donelo je odluku da studenti osnovnih studija čiji je invaliditet 60% i više, budu oslobođeni školarine, plaćanja prijave ispita i ostalih troškova a u udruženju studenata sa invaliditetom navode da je to zaista velika pomoć i podsticaj za studiranje.

Studenti sa invaliditetom koji konkurišu za smeštaj u domu, smešteni su u domovima "Slobodan Bajić" i "Veljko Vlahović" koji su najbliži kampusu. U ovim domovima postoje rampe za ulaz ali ne i lift, i u udruženja kažu da bi taj problem trebalo da bude rešen u skorije vreme.

Na Niškom univerzitetu ne postoje objedinjeni podaci o broju studenata sa invaliditetom, a prema podacima koje su EurAktivu dostavili pojedini fakulteti u sklopu tog univerziteta njihov broj je mali.

Na Učiteljskom fakultetu u Vranju studira jedan student sa invaliditetom, i do sada nije bio čest slučaj da studenti sa invaliditetom studiraju na tom fakultetu, navode u toj ustanovi.

Fakultet nema predviđenu kvotu za upis studenata sa invaliditetom na teret budžeta i nema prilagođen pristup objektu za osoba sa invaliditetom. Takođe, u Vranju nije predviđen poseban smeštaj za studente sa invaliditetom.

Na Prirodno-matematičkom fakultetu u Nišu studira jedan student sa invaliditetom, na doktorskim studijama, a oba ulaza u zgradu su prilagođena i osobama sa invaliditetom. Fakultet, takođe, ima lift.

Na Elektronskom fakultetu u Nišu nema studenata sa invaliditetom, ali su još pre pet godina postavljene rampe koje omogućavaju lakši pristup zgradi, a dva toaleta su prilagođena potrebama osoba sa invaliditetom.