Svako 13. dete u Srbiji bez osnovne škole

Glavni razlozi: nemaju dokumenta, nedovoljno poznaju jezik, neorgnizovan prevoz, odlazak u inostranstvo, seznski poslovi, prerana udaja...

Osnovnu školu najčešće ne upisuju ili napuštaju deca iz romskoh porodica, zatim ona koja dolaze iz siromašnih porodica, deca migranata, pre svega sa Kosova, kao i ona čiji roditelji nisu završili osnovnu školu. Veliki broj njih u školu ide u toku zime, a iz učionica odlazi kad počnu sezonski poslovi, devojčice kada im dođe "vreme" za udaju, a velika barijera je i nerazumevanje jezika na kojem se odvija nastava, piše "Politika".

Velika krivica zbog osipanja broja dece u lokalnim samoupravama koje nemaju sređene spiskove sa imenima mališana, a ne postoji ni evidencija dece koja odu ili žive u inostranstvu, a prijavljena su na teritoriji opština u Srbiji.

"Novi podaci Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja pokazuju da poslednjih pet godina opada broj dece koja ne upisuju ili napuštaju osnovnu školu, pre svega zahvaljujući uvođenju pripremnog predškolskog programa (PPP) i romskih asistenata. Povećan je obuhvat dece u opštoj populaciji PPP i iznosi čak 96 odsto, a u romskim naseljima 78 odsto. U generaciji 2011/12. upisano je oko 80.000 dece, a 5.600 nije upisalo ili nije završilo, što znači da je osipanje u Srbiji oko sedam odsto u generaciji, a najviše deset odsto zbog dece koja su 'nevidljiva'", predstavlja za "Politiku" rezultate poslednjeg istraživanja Želimir Popov, pomoćnik ministra prosvete za predškolsko i osnovno obrazovanje.

Istraživanje je obuhvatilo 1.085 mališana od 6,5 do 18 godina, koji nikada nisu bili u obrazovnom sistemu u opštinama Negotin, Preševo, Medveđa, Stara Pazova, Kuršumlija, Kostolac, Beograd, Leskovac. Kao primeri dobre prakse, u uzorku su učestvovale i opštine Prokuplje, Bor, Kragujevac i Subotica.

"Utvrđeno je da deca ne upisuju ili napuštaju školu zato što nemaju dokumenta, nedovoljno poznaju jezik, zbog neorganizovanog prevoza, odlaska u inostranstvo, sezonskih poslova, prerane udaje, diskriminacije, zbog intelektualnih poteškoća u razvoju ili problema u ponašanju", objašnjava Popov.

Po njegovim rečima, većina ove dece je romske nacionalnosti, a u školu uglavnom idu dok je zima. Čim krenu sezonski poslovi i ona odlaze da rade, što je obično u maju, pa se u školu vraćaju 1. decembra.

U ovoj kategoriji je i veliki broj dece migranata, onih koji se sele iz grada u grad ili koju roditelji odvode u inostranstvo, dodaje sagovornik "Politike", a prava evidencija ne postoji jer opštine ne razmenjuju podatke kada se dete preseli.

"Jedinica lokalne samouprave treba da vodi evidenciju o tome koja su deca stasala za PPP i prvi razred i da o tome obavesti školu i roditelje. Tu najčešće nastaju problemi, jer lokalne službe ne ažuriraju podatke na osnovu kojih bi se spiskovi pravili. Za sada ne postoji razrađena komunikacija da se spiskovi dece između matičnih službi opština razmenjuju i da se prati kretanje dece u zavisnosti od prijave boravišta, jer opštine ne dobijaju podatke do MUP-a, osim u Bepgradu", objašnjava Popov.

Prevoz do škola koje su udaljene više od četiri kilometra takođe je u nadležnosti lokalnih samouprava, a čest je slučaj da se on ne organizuje, čak i u slučajevima kada je škola blizu, ali nema puta.

Istraživanje je pokazalo i da su siromaštvo i nivo obrazovanja roditelja, odnosno njihov stav prema školi, od presudnog značaja da li će u porodici biti prvaka ili ne. Tako je utvrđeno da među decom koja su bila obuhvaćena ovim istraživanjem, osnovnu školu nema završenu čak 77 odsto majki i 68 odsto očeva.

U Srbiji je u starosnoj grupi od 18 do 24 godine 30 odsto osoba koje su prekinule školovanje, a cilj je da se do 2020. taj broj prepolovi.