Na današnji dan: Rođeni Mihailo Obrenović i Kutuzov, umrli Dušan Ivković, Farenhajt i Marija Kalas

Autor: Beta

Život

16.09.2024.

08:17 > 08:17

Donosimo vam kratak pregled šta se dogodilo na današnji dan, 16. septembar, u Srbiji i svetu.

1380 - Umro je francuski kralj Šarl V Mudri, koji je 1358, kao regent, dok je njegov otac Žan II bio zarobljenik Engleza, ugušio veliki seljački ustanak, Žakeriju. Stupio je na presto 1360, a u Stogodišnjem ratu uspeo da povrati od Engleza veći deo teritorije. Podsticao je nauku i kulturu. Nasledio ga je sin Šarl VI Ludi.

1387 - Rođen je engleski kralj Henri V, koji je tokom vladavine (1413-22) nastavio Stogodišnji rat sa Francuskom i posle pobede 1415. kod Azenkura osvojio Pariz. Regent je postao 1420, a posle smrti Šarla VI prestolonaslednik Francuske.

1498 - Umro je španski dominikanac Tomas de Torkemada, pokršteni Jevrejin, prvi Veliki inkvizitor Španije (1483-94) i fanatični propovednik Inkvizicije. Pod njegovim pritiskom kralj Ferdinand V izdao je dekret o progonu Jevreja na osnovu kojeg je 300.000 Jevreja proterano iz Španije.

1620 - Brod "Mejflauer" krenuo je iz engleske luke Sautempton sa putnicima koji će osnovati Plimut, prvu stalnu englesku koloniju u Americi.

1736 - Umro je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt, koji je 1714. usavršio termometar napunivši ga živom, umesto alkoholom. Tačka smrzavanja na njegovoj skali, 32 stepena, označava najveću hladnoću koja je 1709. izmerena u Dancigu (Gdanjsku).

1745 - Rođen je ruski vojskovođa Mihail Ilarionovič Kutuzov, jedan od najvećih vojnih stratega 19. veka. Proslavio se borbama protiv Turaka i Napoleona Bonaparte 1812. Jedna je od glavnih ličnosti romana "Rat i mir" Lava Tolstoja.

1810 - Masovnim ustankom seljaka koje su predvodili Migel Idalgo i Kastilja i Hose Morales, u Meksiku je počela borba za nezavisnost od Španije, završena uspehom 1821. Datum početka tog ustanka se u Meksiku proslavlja kao Dan nezavisnosti.

1823 - Rođen je knez Mihailo Obrenović. Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kada je ubijen u Košutnjaku. Zbog bune Tome Vučića Perišića, 1842. pobegao je u Austriju gde je pomagao Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce.

1859 - Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio je u istočnoj Africi veliko jezero Njasa, koje sada dele Malavi, Tanzanija i Mozambik.

1861 - Zastupništvo grada Zagreba dodelilo je Vuku Stefanoviću Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data "sva prava, sloboštine i koristi, kao što svakom građaninu Zagreba po zakonu i starom narodnom običaju pripadaju".

1894 - Rođen je arhitekta, istoričar umetnosti i pisac Aleksandar Deroko, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od prvih istoriografa srpske srednjevekovne i narodne arhitekture.

1908 - Beč i Moskva su se sporazumeli da se Austro-Ugarska ne protivi otvaranju Bosfora za ruske brodove, a Rusija austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine, čime je okončana Aneksiona kriza. Rusija i Srbija su pod pritiskom Austro-Ugarske i Nemačke u martu 1909. priznale aneksiju.

1923 - Rođen je singapurski državnik Li Kuan Ju, koji je, kao premijer Singapura (1959-90), preobrazio tu bivšu britansku koloniju u industrijsku i trgovinsku metropolu.

1931 - Italijanske kolonijalne snage zarobile su i pogubile libijskog nacionalnog vođu Omara Muhtara.

1941 - Iranski šah Reza Kan Pahlavi abdicirao je u korist 22-godišnjeg princa Mohameda Reze. Abdikaciju suiznudili Velika Britanija, SAD i SSSR zbog šahove pronemačke politike.

1955 - Vojnim udarom zbačen je sa vlasti predsednik Argentine Huan Peron. Posle 18 godina u egzilu, Peron se vratio u Argentinu 1973, kada je formirana peronistička vlada Ektora Kampore i iste godine ponovo postao predsednik Argentine. Posle njegove smrti 1974. zamenila ga je supruga Izabela Peron.

1963 - Malaja, Severni Borneo, Saravak i Singapur osnovali su Maležansku federaciju.

1966 - Izvođenjem opere Samjuela Barbera "Antonije i Kleopatra", otvorena je nova zgrada Opere Metropoliten u Linkolnovom centru u Njujorku.

1977 - U Parizu je umrla grčka operska pevačica Marija Kalas, proslavljeni sopran ("Norma", "Toska") i poznata ličnost u svetskim mondenskim krugovima.

1978 - U Iranu je poginulo 25.000 ljudi u zemljotresu jačine između 7,5 i 7,9 stepeni Rihterove skale. Grad Tabas i veliki broj sela potpuno su razrušeni.

2001 - Kina je nakon 15 godina pregovora primljena u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2002 - Umro je Dvajt Vajli koji je 1961. godine postao prvi tamnoputi spiker BBC-ja u Londonu.

2004 - Afričke države su u blizini Johanesburga otvorile Pan-afrički parlament, prvo predstavničko telo cele Afrike.

2008 - Od početka godine u Avganistanu je poginulo 1.445 civila u napadima pobunjenika, američkih i NATO snaga, odnosno 40 odsto više nego u istom periodu 2007. godine, prema podacima UN iz Kabula.

2011 - Savez stranaka levice osvojio je najviše glasova na parlamentarnim izborima u Danskoj, a mandat za formiranje vlade dobila je predsednica stranke Socijaldemokrata Hele Torning-Šmit, čime je Danska dobila prvu ženu premijera u svojoj istoriji.

2013 - U oružanom napadu u brodogradilištu američke Ratne mornarice u Vašingtonu poginulo je 13 ljudi, među kojima i napadač - bivši službenik vojske.

2014 - Ukrajinski parlament ratifikovao je Sporazum o pridruživanju EU.

2017 - Premijer Islanda Bjarnij Benediktson podneo je ostavku pošto se vlada desnog centra raspala nakon povlačenja manjinskog koalicionog partnera, Centrističke partije Svetla budućnost, jer je premijerov otac pomogao jednom osuđenom pedofilu da očisti dosije kako bi opet mogao da se zaposli.

2018 - Etiopija i Eritreja potpisale su mirovni sporazum posle 30 godina sukoba. Mirovni sporazum su potpisali premijer Etiopije Abij Ahmed i predsednik Eritreje Isajas Afverki u Saudijskoj Arabiji.

2020 - Jošihide Suga izabran je za novog premijera Japana.

2021 - Preminuo je Dušan Duda Ivković (78), košarkaš i košarkaški trener. Bio je najuspešniji selektor košarkaške reprezentacije Jugoslavije koja je na tri Evropska prvenstva (Zagreb 1989, Rim 1991. i Atina 1995) osvojila zlatnu medalju.

2022 - Umrla je 22-ogodišnja Mahse Amini koju je iranska policija za moral privela i pretukla, jer navodno nije pravilno nosila hidžab. Njena smrt izazvala je višemesečne krvave proteste u više iranskih gradova.

OBRATI PAŽNJU! Osvežili smo platformu sa muzičkim kanalima, a preko koje možete slušati i Radio 021. Preporučujemo vam novu kategoriju - LOUNGE, za baš dobar užitak i relax tokom dana. Vaš 021!

Teme

ISTORIJA

Komentari 0

Nema komentara na izabrani dokument. Budite prvi koji će postaviti komentar.

Komentari čitalaca na objavljene vesti nisu stavovi redakcije portala 021 i predstavljaju privatno mišljenje anonimnog autora.

Redakcija 021 zadržava pravo izbora i modifikacije pristiglih komentara i nema nikakvu obavezu obrazlaganja svojih odluka.

Ukoliko je vaše mišljenje napisano bez gramatičkih i pravopisnih grešaka imaće veće šanse da bude objavljeno. Komentare pisane velikim slovima u većini slučajeva ne objavljujemo.

Pisanje komentara je ograničeno na 1.500 karaktera.