Nekoliko dopisa i meseci čekanja da se zakrpi rupa na asfaltu

Piše: Tijana Janković

Ekonomisti kažu da kod države plate ne kasne, a kod banaka ste siguran klijent. Otkaz se teško dobija, ali u slučaju da se to i dogodi, treba računati na "velikodušne otpremnine". Takođe, u državnom sektoru ne morate da ispoljite ni zrno kreativnosti, inicijative ili proaktivnosti. I možete tako do penzije.

Da službenici, a samim tim i državna služba, bukvalno shvataju svoj posao, dokazuje i priča u kojoj se našao Slobodan Zlokolica iz Bečeja. Vraćajući se kući kasno u noć, on je u strogom centru ovog gradića na Tisi, automobilom prešao preko duboke udarne rupe putu. O ovoj potencijalnoj opasnosti jednim dopisom je obavestio saobraćajnu policiju, a drugim, saobraćajnu inspekciju u opštinskoj samoupravi.

Nakon manje od mesec dana, stigao je odgovor od saobraćajne inspekcije u kojem je pisalo da je dopis prosleđen Direkciji za izgradnju, koja održava tu deonicu puta. Direkcija ga je posle nekog vremena obavestila kako je dopis poslat u JP "Vodokanal" Bečej, koji je bio naručilac radova. JP "Vodokanal" je dopis poslao izvođaču radova, a ovaj podizvođaču radova. Saobraćajna policija nikada nije odgovorila. Rupa je sanirana tek nakon višemesečnih peripetija i prebacivanja nadležnosti, a sve zahvaljući bukvalnom shvatanju odgovornosti.

Podsećajući se svog iskustva sa opštinskom birokratijom, naš sagovornik smatra da zapravo problem leži u nepostojanju voljnog momenta.

- Državni službenici uglavnom gledaju da svoj posao rade bukvalno, a ako moraju da ga rade, onda opet gledaju kako da ga ne rade. Na lokalu je to nekako baš očigledno. Svi se znaju, pa imamo ono čuveno "neću da se zameram" ili "njegovi su tu, on zna ovoga, ili onoga" - dodaje on.

Koordinator bečejskog pokreta "Dosta je bilo", Milan Bokun, smatra da upravo preterana politička uplitanja dovode do nesavesnog rada državnih službi.

- Državni službenici su u veoma teškom položaju, jer su njihove plate niže i od republičkog proseka, a neretko su blizu minimalca. Takođe, mnogi službenici su zaposleni po partijskoj liniji što dovodi do toga da stručan kadar postaje demoralisan. Moramo prepustiti prostor stručnim i odgovornim ljudima - kaže on.

Načelnik bečejske Opštinske uprave Zoran Kovač ocenjuje da je zabluda da su javni službenici zaštićeni kao "beli medvedi" navodeći brojne primere prijava i kaznenih mera.

- Imali smo prijavu jednog advokata, u vidu privatne krivične prijave zbog neke greške u dostavljanju, što je završeno tako da je opštinskom dostavljaču prestao radni odnos. Zatim, slučaj prijave mobinga jednog zaposlenog prema drugom, koji se okončao sudskom odlukom prema kojoj nije bilo mobingovanja. Imali smo i prijave kašnjenja na posao i ranijeg odlaska sa posla i ta lica su kažnjenja novčanom kaznom, kada im je skinuto 5 % sa plate - ističe Kovač za Mrežu 21 i dodaje da je prema ISO 9001 sistemu menadžmenta kvaliteta urađeno godišnje ispitivanje zadovoljstva korisnika uslugama Uslužnog centra koje pruža opštinska uprava, te da je prosečna ocena 4,75.

Pravnik i novinar Dario Tenžera smatra da su državni službenici zamišljeni kao stručni aparat koji će pomagati političkom i da se u tome ogleda značaj njihove odgovornosti.

- Poslovi koje obavljaju državni službenici imaju izuzetno veliki značaj. Obavljanjem tih poslova omogućava se da država vrši svoju vlast. Zbog toga je i njihova odgovornost posebno izražena - kaže Tenžera uz napomenu da je državni službenik disciplinski odgovoran za povrede dužnosti iz radnog odnosa.

Bečejci već dve godine bez zaštitnika građana

Ali, kome građani da se obrate ukoliko imaju problem sa državnim službenicima ili smatraju da im je načinjena nepravda?

Slobodan Zlokolica, inače po profesiji advokat, smatra da je uloga lokalnog zaštitnika građana da kontroliše poštovanje prava građana, utvrđuje povrede učinjene aktima, radnjama ili nečinjenjem organa uprave i javnih službi, ako se radi o povredi propisa i opštih akata jedinice lokalne samouprave.

- Ombudsman je institucija zadužena da kontroliše rad organa uprave u odnosu na građane. Ipak, ombudsman ima ograničeno delovanje, odnosno delovanje bez neke realne snage i moći. Odnosno, on u principu više daje preporuke i ukazuje na eventualna kršenja zakona što bi trebalo da bude svojevrsni signal izvršnoj vlasti da reaguje.

Za prvog Zaštitnika građana opštine Bečej izabran je Čaba Deli i to maja 2007. godine, a decembra 2014. se povukao sa te funkcije. Krajem 2010. godine, odnosno tri godine nakon imenovanja na mesto lokalnog ombudsmana, Deli Čaba je rekao kako su se građani pretežno obraćali u vezi rada republičkih organa vlasti, te da se svega 20 posto primedbi odnosilo na rad opštinske uprave, opštinske organizacije ili javne službe. Kako je tada naveo, obzirom da je Bečej mnogonacionalna sredina, bilo je nekoliko pitanja u vezi ravnopravne upotrebe jezika, odnosno da li je to neophodno i od kada je to tako. Nakon sedam godina rada, tačnije, decembra 2014. on se povukao sa te funkcije i od tada do danas, niko nije imenovan na mesto lokalnog ombudsmana.

Predsednik opštine Bečej, Dragan Tošić ističe za Mrežu 21 da je u ovogodišnjem lokalnom budžetu predviđeno radno mesto zaštitnika građana.

- Ombudsman je vrlo specifično radno mesto. Osoba prvenstveno treba da je pravnik i da nije politički angažovana - kaže prvi čovek najveće potiske opštine dodajući da su vrata njegovog kabineta otvorena za sve građane i to ne samo svakog poslednjeg petka u mesecu, kada pored njega, odgovore na pitanja iz raznih oblasti daju i njegovi saradnici, već i svakog dana, ukoliko za tim postoji potreba.

Načelnik Opštinske uprave opštine Bečej Zoran Kovač naglašava da građani mogu na više načina da podnesu primedbe na rad samih službenika i službi.

- Građani mogu da podnesu prijavu putem kol-centra, direktnim pozivom ili sms-om, za šta troškove snosi Opštinska uprava. Takođe, na sajtu postoji imenik gde su dostupni moji kontakt podaci, dakle adresa moje elektronske pošte, mobilni i fiksni telefon. Mogu da se obrate načelnicima odeljenja ili šefovima odseka, ili da dođu lično u Uslužni centar gde će službenici kol-centra pismeno uzeti njihovu izjavu i formulisati je kao Zahtev prema Upravi - tvrdi on.

S druge strane, Milan Bokun napominje da je neophodno prekinuti partijsko zapošljavanje.

- Moramo svuda, gde god je to moguće, da uvedemo konkurenciju, da uvedemo nenameštene konkurse. Odgovornost zaposlenih mora da postoji i moraju da postoje jasni kriterijumi i merenja učinka. Potrebno je jačati "četvrtu granu vlasti" koja će imati ovlašćenja da nadzire i sankcioniše zloupotrebe i moramo da prestanemo da tolerišemo neuspeh. Poenta je da svi moraju da polažu "račune" narodu - zaključuje Bokun.