Ko sve ratuje u Siriji?

Građanski rat u Siriji, koji ulazi u petu godinu, pored snaga Bašara el Asada, raznih pobunjeničkih grupa i Islamske države, uključuje i strane sile čiji se interesi poklapaju, ali su ponekad i sukobljeni. Uprkos diplomatskom manevrisanju, kriza u Siriji dobija na zamahu, što se vidi i po broju izbeglica koje dolaze iz te države.

Sukob u Siriji je počeo na talasu Arapskog proleća, 15. marta 2011. godine, istovremenim demonstracijama u više sirijskih gradova protiv vlade i predsednika Bašara el Asada. Demonstranti su tražili kraj vladavine Baas partije u Siriji, veća građanska i socijalna prava kao i Asadov odlazak sa vlasti. Protesti i demonstracije su kasnije prerasli u oružane sukobe, a 2012. godine sukob pobunjenika i Vojske Sirije prerasta u građanski rat.

Sirijska vojska je prilično oslabljena višegodišnjom borbom sa opozicionim grupama i Islamskom državom. Libanski Hezbolah, kao veliki saveznik Asada, od samog početka građanskog rata 2011. godine, priključio se sirijskoj vojsci. Sirijski Kurdi, kojih ima oko dva i po miliona, bore se na strani Bašara el Asada. Oni su prošle godine uz pomoć vazdušne koalicije koju predvode SAD, sprečili da strateški važan grad Kobane na tursko-sirijskoj granici padne u ruke Islamske države.

Veliki broj pobunjeničkih grupa okupljen je u Sirijsku slobodnu armiju, koja, prema različitim izvorima, broji između 45 i 60.000 boraca. Zalažu se za smenu Asadovog režima.

El Nusra front je sunitska islamistička militantna grupa sa oko 15.000 boraca, koja se smatra sirijskim krilom Al Kaide, ali su se kasnije distancirali od te organizacije. Njihov cilj je osnivanje islamske države na tlu Sirije. Pored režima Bašara el Asada njihov veliki protivnik i rival je Islamska država, sa kojom su se razišli 2013.

Islamska država je najmoćnija islamistička grupa i samoproglašeni kalifat koji vode suniti iz Iraka i Sirije. Februara prošle godine odvojila se od Al Kaide, od koje je i nastala. Od marta ove godine, prema navodima Rojtersa, kontroliše teritoriju u Siriji i Iraku na kojoj živi deset miliona ljudi.

U međuvremenu, više svetskih sila i manjih država uključilo su u sirijski sukob. Sjedinjene Američke Države podržavaju "umerenu opoziciju" režimu Bašara el Asada, suprotstavljajući se Asadovom režimu, kao i Islamskoj državi i drugim ekstremnim naoružanim grupama, ocenjuje Njujork tajms. Amerika vodi međunarodnu koaliciju vazduhoplovnih snaga u Siriji i Iraku protiv Islamske države i drugih ekstremnih grupa. SAD sprovode tajne programe za obuku i opremanje sirijskih pobunjenika.

Rusija podržava vlast Bašara el Asada, koji je poslednjih nekoliko decenija jedini ruski saveznik na Bliskom istoku. Rusija je Siriju dugo snabdevala oružjem. Pre dva dana Moskva je započela vazdušne udare na ciljeve Islamske države. Iran je veliki Asadov saveznik. Bori se protiv sunitskih ekstremista Islamske države i drugih sunitskih grupa. Od samog početka građanskog rata 2011. godine, Teheran vladu u Damasku snabdeva oružjem, opremom i finansijski pomaže.

Turska podržava koaliciju okupljenu oko SAD i pobunjeničke grupe u Siriji i zalaže se za odlazak sa vlasti Bašara el Asada. Veliki je protivnik Kurda, naročito uporišta Radničke partije Kurdistana, koju smatra terorističkom grupom. Ankara je u julu počela vazdušne udare na Siriju i povremene upade vojske na teritoriju severnog Iraka, gde se nalaze položaji Radničke partije Kurdistana. Turska je dozvolila koaliciji okupljenoj oko SAD da koristi njene aerodrome.

Saudijska Arabija podržava više opozicionih grupa koje se bore protiv Asadovog režima i sirijske vlade. Saudijski šef diplomatije Adel el Džubeir poručio je da će, ukoliko ne dođe do dogovora o uklanjanju Asadovog režima, Saudijska Arabija povećati isporuke oružja i druge opreme za sirijsku opoziciju. Katar podržava više opozicionih grupa u borbi protiv Asada. Katar takođe snabdeva pobunjenike oružjem i opremom. Pre dve godine snabdeli su ih ručnim raketnim bacačima sa toplotnim navođenjem, ignorišući upozorenja Vašingtona da bi takvo oružje moglo da padne u ruke islamista. U Kataru se nalazi glavni štab američke koalicije, odakle se sprovode napadi na položaje Islamske države.

Velika Britanija podržava umerene grupe među sirijskom opozicijom. Bori se protiv Asadovog režima, kao i Islamske države i drugih ekstremnih naoružanih grupa. Zbog velikog otpora u parlamentu, britanske vazdušne snage koncentrisale su se uglavnom na učešće u napadima na teritoriji Iraka. Međutim, London je nedavno sproveo napad dronom u kojem su ubijena dva britanska državljanina koja su se priključila Islamskoj državi.

Sirijski građanski rat primorao je milione civila u izbeglištvo. Prema podacima UNHCR-a, samo u susednoj Turskoj boravi skoro dva miliona sirijskih izbeglica, Libanu više od milion i sto hiljada, dok je u Jordanu više od 600.000 Sirijaca. Poslednjih meseci, veliki izbeglički talas krenuo je ka Evropi. Konačno odredište izbeglica iz Sirije uglavnom su Nemačka i skandinavske zemlje.