Postoji izreka da je vrednost imovine Katoličke crkve jedna od tajni vere - tajna koju je ova institucija čuvala vekovima.
Crkva je podeljena na brojne ogranke - biskupije, a svaka vodi vlastita poslovanja.
Doći do ukupne brojke bogatstva Crkve koja zastupa 1,4 milijardu katolika na svetu je zahtevan, ako ne i nemoguć zadatak.
Ali krenimo od Svete stolice, duhovne i administrativne vlasti locirane u samom srcu ove verske organizacije - Vatikanu.
Zbog urođene tajnovitosti Crkve, spekulacije o veličini bogatstva Svete stolice su se tokom godina samo gomilale.
Ali od početka njegove vladavine, papa Franja, koji je umro 21. aprila ove godine, zalagao se za promenu i veću finansijsku transparentnost.
Jedan od primera je objavljivanje finansijskog izveštaja 2021. godine za prethodnu godinu Administracije baštine Apostolske stolice (APSA), što je sada postala godišnja praksa.
Bilo je to prvi put od nastanka APSA-e da su ove cifre izašle na svetlost dana.
Prema najnovijem izveštaju APSA-e, 2023. godine je ogranak Crkve koji vodi Vatikan prijavio ukupnu dobit od više od 52 miliona dolara i povećanje imovine u vrednosti od skoro 8 miliona dolara u odnosu na prethodnu godinu.
Neto vrednost se ne navodi, ali najnovija procenjena cifra je skoro milijardu dolara, prema Centru za istraživanje tržišta, kulture i etike (MCE), u Rimu.
Ova vrednost odnosi se na svu imovinu kojom upravlja Institut za religijske radove (IOR), poznat kao Vatikanska banka, tako da ne uključuje brojne građevine i većinu zemljišta.
APSA kaže da Crkva takođe stiče prihode od upravljanja sa više od 5.000 poseda, od čega se petina iznajmljuje.
To generiše operativne prihode od 84 miliona dolara i neto godišnji profit od skoro 40 miliona dolara, kaže APSA.
Sve ove cifre odnose se na vatikanski finansijski sistem i isključuju druge ogranke Katoličke crkve iz čitavog sveta.
Zato što su finansije Katoličke crkve decentralizovane, a svaka biskupija upravlja vlastitim budžetom, ukupno bogatstvo i prihodi iz čitavog sveta mnogo su veći i možda ne mogu ni da se izračunaju.
„Praktično je nemoguće proceniti imovinu čitave Katoličke crkve", kaže Fernando Altemejer Mlađi, profesor sa katedre socijalnih nauka na Pontifičkom katoličkom univerzitetu u Sao Paolu (PUC-SP).
Globalno gledano, brojni ogranci Crkve poseduju između 71 i 81 milion hektara zemljišta, prema pariskom Institutu za studije religija i sekularizma (IREL), tako da se Crkva smatra jednim od najvećih zemljoposednika na svetu.
Imovina podrazumeva crkve, škole, bolnice, manastire i druge posede.
Kako je, dakle, došlo do ove situacija, ako Katolička crkva sledi vlastiti Zakonik kanonskog prava?
Taj pravilnik implicira da Crkva ne bi trebalo da teži akumulaciji kapitala ili sticanju profita.
Crkva je počela da sakuplja robu i bogatstvo u 4. veku pod carom Konstantinom (272-337. godine n.e.), koji je katolicizam učinio zvaničnom religijom Rimskog carstva, piše Nej de Souza u knjizi Istorija Crkve.
Istoričari tvrde da su u ono vreme hrišćani živeli skromno i držali službe u vlastitim domovima ili katakombama.
„Ti događaji radikalno su izmenili istoriju hrišćanstva i Rimskog carstva", dodaje De Souza.
„Od toga da je bila progonjena, Crkva je sada postala privilegovana i vlasnica mnogih poseda."
Ali to je utrlo put bogatstvu uporedivom s onim velikodostojnika iz Rimskog carstva.
Konstantin i mnogi drugi lideri Rimskog carstva donirali su Crkvi palate, imanja, zemljišta i čak termalne banje, uz zlato i srebro.
Od tog trenutka nadalje, ustanovljen je mehanizam donacija.
Danas Crkva na to dodaje neprocenjiva dela, muzeje sa milionima posetilaca koji plaćaju ulaznice svake godine i ulaganja na finansijskim tržištima.
U centru katoličke moći je Vatikan.
Njegova vlada je apsolutna monarhija koju sprovodi papa - ime koje se dodeljuje Biskupu Rima.
Turizam je još jedan izvor prihoda:
Vatikan je vlasnik 12 krupnih poseda van vlastite teritorije, u koje spadaju bazilike Svetog Jovana Lateranskog, Svetog Pavla izvan zidina, Svete Marije Velike, Svete Ane, kancelarije raznih dikasterija i papska letnja rezidencija u zamku Gandolfo.
Ona takođe dobija globalne dobrovoljne donacije preko sistema zvanog Petrov novčić, koji podržava socijalne inicijative, vatikanske operacije, turizam, muzej i održavanje.
Izvori prihoda obuhvataju Vatikanske muzeje, Sikstinsku kapelu, prodaju komemorativnih markica i novčića, institucije kao što su Vatikanska banka i APSA, koja upravlja pozamašnim imovinama.
Veći deo bogatstva potekao je od italijanskog diktatora Benita Musolinija.
Italijanski istoričar i osnivač Zajednice svetog Eđidija Andrea Rikardi kaže da je 1929. godine Musolini deponovao 1,75 milijardi italijanskih lira (otprilike 91,3 miliona dolara u to vreme) u kasu Svete stolice.
To je bio deo Lateranskog sporazuma, poznatog i kao Sporazum pomirenja.
Taj novac je bio namenjen odšteti za imovinu Katoličke crkve zaplenjenu tokom Italijanskog ujedinjenja u jednu naciju, naročito između 1860. i 1870. godine.
Oko četvrtinu sredstava iskoristio je papa Pije Jedanaesti da bi osnovao savremenu Vatikansku državu, podigao građevine Svete stolice i omogućio smeštaj vatikanskim zaposlenicima.
Ostatak je ulagan sa diversifikovanom strategijom da bi se smanjio rizik.
Danas APSA ima posede u Italiji, Velikoj Britaniji, Francuskoj i Švajcarskoj.
Trenutno, imovina u zemljišnim posedima, zajedno sa upravljanjem investicionog portfolija od oko 1,77 milijardi evra, donose dobit za održavanje Rimske kurije, vatikanskog administrativnog tela, kaže APSA.
Papa Franja je 2019. branio ulaganje kao metod za sprečavanje da kapital izgubi vrednost.
„Da bi on mogao da se održi ili čak donese malo dobiti", objasnio je.
Ovo je važno zato što Sveta stolica, uprkos tome što je podržava Vatikanska država, sama po sebi nije država, rekao je Rikardi italijanskom listu Korijere dela Sera.
Ona ne plaća porez i ne deklariše javni dug, prema Institutu za napredne studije verskog finansiranja (IHEFR).
Nju izdržavaju prihodi od njene vlastite imovine i, iznad svega, donacija vernika.
Međutim, godišnja dobit i troškovi Vatikana značajno su nedovoljno prijavljivani, a njegova ukupna imovina dvostruko je veća nego što je prethodno prijavljeno (oko 4 milijarde dolara), kaže IHEFR.
Nadbiskupija u Kelnu u Nemačkoj jedan je od najbogatijih ogranaka crkve na svetu.
Njeni prihodi uglavnom dolaze od „kirhensteuera", poreza koji se ubire direktno od registrovanih članova verskih zajednica priznatih od države, među kojima je i Katolička crkva.
Crkva je 2023. godine sakupila otprilike 7,4 milijarde dolara od poreza.
To je bio pad od otprilike pet odsto u odnosu na prethodnu godinu, kad je sakupljeno 7,77 milijardi dolara, prema IHEFR-u.
Uprkos značajnoj dobiti, Crkva u Nemačkoj je zabrinuta zbog pada njenih prihoda, jer opada broj registrovanih vernika.
Do tog pada dolazi delom zbog krize imidža, kao što je bio skandal sa biskupom Franc-Peterom Tebarkom van Elstom iz 2013. godine.
Troškovi izgradnje i održavanja njegove biskupske palate navodno su skočili u nebesa sa 5,7 miliona dolara na oko 35 miliona dolara tokom petogodišnjeg perioda.
U odgovor na medijski pritisak, polovina od 27 nemačkih biskupija javno je obelodanila vlastitu imovinu, u koje je spadalo 10 banaka, osiguravajuća društava, 70 hotela, firme za nekretnine i medijske kuće.
Crkva u Sjedinjenim Američkim Državama daje velike priloge Vatikanu.
Ona je vlasnica različitih sredstava, među njima cenjenih univerziteta kao što su Notr Dam u Indijani (sa prijavljenom dobiti od 1,76 milijardi dolara) i Džordžtaun u Vašingtonu (sa prijavljenom dobiti od 1,92 milijarde), baš kao i bolnica i škola.
Ne postoji obavezni porez na veru, ali Crkva prima značajne privatne priloge.
Brazil je dom najvećeg katoličkog stanovništva na svetu.
Zemlja ima najveći i drugi najposećeniji Marijin hram na svetu, Nacionalni hram naše gospe od Apareside.
Biskupija Apareside kaže da svake godine hram poseti 10 miliona hodočasnika, što za rezultat ima godišnje prihode od otprilike 240 miliona dolara u gradu od svega 35.000 stanovnika.
Iako nedostaju konsolidovani finansijski podaci, brazilska biskupija upravlja ogromnom mrežom parohija, škola, bolnica i univerziteta.
Nadalje, dobijaju donacije od vernika i uživaju u izuzećima od plaćanja poreza.
Pratite nas na Fejsbuku, Tviteru, Instagramu, Jutjubu i Vajberu.
Ako imate predlog teme za nas, javite se na bbcnasrpskom@bbc.co.uk
.jpg "Smenjen načelnik novosadske policije Goran Radonjić")
Komentari 4
LZN
Jovan
Alex
Komentari čitalaca na objavljene vesti nisu stavovi redakcije portala 021 i predstavljaju privatno mišljenje anonimnog autora.
Redakcija 021 zadržava pravo izbora i modifikacije pristiglih komentara i nema nikakvu obavezu obrazlaganja svojih odluka.
Ukoliko je vaše mišljenje napisano bez gramatičkih i pravopisnih grešaka imaće veće šanse da bude objavljeno. Komentare pisane velikim slovima u većini slučajeva ne objavljujemo.
Pisanje komentara je ograničeno na 1.500 karaktera.
Napiši komentar