Deponije i skladišta u zaštićenim prostorima

U maju 2009. godine Skupština Srbije je usvojila set od 16 zakona iz oblasti životne sredine, među kojima je i Zakon o zaštiti prirode, koji jasno definiše stepene zaštite i koje aktivnosti su zabranjene u svakom od njih.

Od ukupne teritorije Srbije, pod zaštitom je manje od 6% teritorije, ali je i to trn u oku onima koji zaštitu prirode smatraju kočnicom ekonomskog razvoja i koji bi voleli da baš na tom mestu podignu neke stambene, poslovne ili turističke objekte ili industrijsko postrojenje.

Zaštićeno prirodno dobro je očuvani deo prirode posebnih prirodnih vrednosti i odlika, zbog kojih ima trajni ekološki, naučni, kulturni, obrazovni, zdravstveno-rekreativni, turistički i drugi značaj, zbog čega kao dobro od opšteg interesa uživa posebnu zaštitu.

Prirodno dobro dobija odgovarajuću kategoriju prilikom proglašenja za zaštićeno prirodno dobro.

Prema postojećem Zakonu, u Srbiji su utvrđene kategorije zaštićenih prirodnih dobara: nacionalni park, park prirode, predeo izuzetnih odlika, rezervat prirode, specijalni rezervat prirode, spomenik prirode i prirodna retkost.

Na sajtu Ministarstva životne sredine i prostornog planiranja je 23.09.2010. godine  osvanuo Nacrt zakona o izmenama i dopunama Zakona o zaštiti prirode, koji pre toga nije prošao javnu raspravu.

Pored zabrane određenih aktivnosti, ovakav Zakon predviđa i ograničavanje širokog niza aktivnosti. Među ograničenim, veliki je broj aktivnosti koje je neophodno zabraniti, budući da su u direktnoj koliziji sa predmetom i ciljevima zakona.

Veštim korišćenjem izraza „Ograničavanje“ umesto „Zabrana aktivnosti“, usvajanje ovih amandmana, otvara mogućnost za  na pr.
1. Formiranje hidroelektrana ili objekata komunalne infrastrukture u II stepenu zaštite, gde su po dosadašnjem Zakonu bile moguće samo upravljačke intervencije
2. Izgradnje Skladišta industrijske robe i građevinskog materijala, eksploataciju i primarnu preradu mineralnih sirovina, obrazovanje deponija i drugih objekata za upravljanje otpadom, u III stepenu zaštite

Ovakve aktivnosti, ako su prisutne i u najmanjoj meri, dovode do uništavanja i narušavanja vrednosti zaštićenih prirodnih dobara. Ovakvom promenom, Zakon postaje instrument koji omogućava degradaciju zaštićenih prirodnih dobara Srbije, kojih ima malo, koja su vredna i koja su staništa vrednim biljnim i životinjskim vrstama.

Pitamo Tanju Petrović, gen.sekretarku Mladih istraživača Srbije:  Šta mi kao NVO sektor i ceo civilni sektor možemo da uradimo da sprečimo usvajanje ovakvog zakona koji nažalost radi protiv zaštite prirode?

"Na žalost nemamo više mogućnosti, ali problem je da predlog Zakona nije bio na javnoj raspravi.Ono što nama preostaje jeste da uložimo amandmane koje možemo dostaviti Skupštinskom odboru za zaštitu prirode, što ćemo i uraditi", navodi Tanja Petrović. (Dušica Milenković)