FOTO: Petrovaradinska tvrđava čuva sećanje na stradale za oslobođenje i stvaranje Jugoslavije
Ove godine se obeležava 110 godina od početka Prvog svetskog rata, a među tužnim godišnjicama je i streljanje rodoljuba na području Petrovaradina septembra 1914. godine.
Foto: 021.rs
Sećanje na ovaj čin odmazde Austrougarske vlasti nad civilima obeleženo je spomen-obeležjem postavljenim u jugoistočnom delu kompleksa Gornjeg grada Petrovaradinske tvrđave, odnosno u blizini tzv. Donjeg platoa u šancu sa leve strane, kod Komunikacione kapije.
Postavljanje spomenika iniciralo je Sokolsko društvo Petrovaradin radi afirmisanja i negovanja kulture sećanja.
Na ovoj lokaciji Austrougarske vlasti su 12. septembra 1914. godine streljale devet osoba iz Beške, Sremskih Karlovaca i Vojke, što je predstavljalo čin "odmazde" nakon prodora delova srpske Prve armije u Srem posle Cerske bitke.
Streljane žrtve su bili civili, koje su prvo privedene kao taoci, a nedugo potom i pogubljeni na ovoj lokaciji i potom na istom mestu pokopani. Posmrtni ostaci su preneseni 1922. godine u mesta iz kojih su poticali.
Među streljanim civilima su bili jedan krojač, jedan građevinar, jedna akademska slikarka, jedno svešteno lice, dva posednika, jedan opštinski službenik i dva studenta.
Spomenik streljanim rodoljubima podignut je 1934. godine i do danas je sačuvan u izvornom stanju. Rad je lokalnog majstora, oblikovan u duhu vremena u kojem je nastao: pravilnih geometrijskih formi, jednostavan i sveden. Sastoji se od grobnice od betona, zidnog platna sa pločom prislonjenom na bedem i reljefnog krsta postavljenog u osi iznad spomenika. Grobnica je ograđena, izvedena od betona i veštačkog kamena.
Ovaj spomenik se po izbijanju Drugog svetskog rata našao na meti ustaške vlasti koje su Petrovaradin dobile kao deo kvislinške tvorevine Nezavisne Države Hrvatske. Mnogi spomenici su tada uništeni širom Srema, a kako bi se što potpunije uklonilo ovo spomen-obeležje, angažovan je građevinski tehničar Drk Antun.
Međutim, on ga nije srušio, nego je sa svojim pomoćnicima samostalno doneo odluku da na spomeniku zamalteriše samo spomen-ploču, kao i krst iznad, dok ostatak konstrukcije spomenika nije uništio. Ovo je omogućilo da ubrzo nakon oslobođenja usledi obnova i da spomenik ostane sačuvan u izvornom obliku do danas.
Konačno, 2014. godine, Zavod za zaštitu spomenika kulture obavio je konzervatorske radove na obnovi spomenika, te je i danas u dobrom stanju.
Tokom decenija, spomenik je služio kao mesto na kojem su se polagali venci i podsećalo na stradanje rodoljuba u borbi za stvaranje Jugoslavije, prvo od strane Sokolskog društva, a potom i SUBNOR-a (Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkih ratova Srbije) koji ga obiđe svakog septembra.
Na spomeniku piše:
"Na ovom mestu su meseca septembra 1914. godine položili svoje živote za oslobođenje i ujedinjenje Jugoslovena:
Dujanović Svetozar, sveštenik iz Beške
Marković Vladimir, opštinski beležnik
Varičak Milan, student veterine
Jovanović Danica, akademska slikarka
Rac Vladimir, posednik
Bojić Svetozar, krojač
Inđić Lazar, građevinar iz Vojke
Čobanović Aleksandar, posednik
Nikolić Bogdan, student prava iz Sremskih Karlovaca
Svetla su ovo imena. Uspomena na njihovu žrtvu živeće večno.
Sokolsko društvo Petrovaradin, 1934. godine".
Realizaciju ovog teksta podržala je Turistička organizacija Novog Sada.
NAJČITANIJE U POSLEDNJIH 72H
Ostalo iz kategorije Novi Sad - Novosadske priče
VIDEO: Prepoznajete li ovaj grad - šta se radilo u Novom Sadu proleća 1939. godine?
18.04.2024.•
25
Pre 85 godina Novi Sad je bio znatno drugačiji grad. Najpre, u njemu je živelo gotovo sedam puta manje ljudi.
Bombardovanje 1999. godine - čega se sećaju Novosađani: Esmeralda, trčanje po čvarke, žurke...
24.03.2024.•
31
Povom 25. godišnjice od početka NATO bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije, portal 021.rs vam donosi priče Novosađana o 78 dana 1999. godine.
Kako su Novosađani naučili NATO "red vožnje"
24.03.2024.•
7
Imao sam 11 godina. Tog dana se išlo prepodne u školu, popodne smo uobičajeno išli napolje da se igramo ubeđujući one koje su roditelji sprečili, da neće biti nikakvog bombardovanja...
VIDEO: Sećanje na "Žutu kuću" živi - trag Novog Sada kojeg sve manje ima
20.03.2024.•
23
Na lokaciji na kojoj se nekada nalazila kultna novosadska "Žuta kuća" gradska vlast planira izgradnju crkve posvećenoj stradalima u južnoj Bačkoj tokom Drugog svetskog rata.
.jpg "FOTO: Znate li da u Veterniku postoji bosanska brvnara koja je spomenik kulture?")
FOTO: Znate li da u Veterniku postoji bosanska brvnara koja je spomenik kulture?
26.02.2024.•
16
Prava Bosanska brvnara sa etnografskom zbirkom predmeta starih i 200 godina može se pronaći u Veterniku.
Student nije zapalio žito
05.02.2024.•
5
Na fasadi kasarne u Ulici vojvode Bojovića jedna spomen ploča čuva priču o studentima koji su zapalili pšenicu. I to su platili životom.
FOTO, VIDEO Novosadski lekar čuva grad u starim mapama: Ovo je njegova priča
01.02.2024.•
3
Novosađanin Dušan Jovanović, lekar gastroenterohepatolog i onkolog, tokom februara imaće izloženu prvu izložbu starih mapa i grafika Novog Sada i Petrovaradina iz njegove velike kolekcije.
Spomenik rodoljubima zaboravljen u šiblju pored pruge u Petrovaradinu
22.01.2024.•
11
Novi Sad ima dosta spomenika, ali neki su usled istorijskih događaja pali u zaborav. Jedan od njih je i spomenik rodoljubima, koji se nalazi daleko od pogleda, pored pruge u Petrovaradinu.
Kad je pošta stigla u Novi Sad...
12.01.2024.•
11
U Velikoj sali Glavne pošte u Novom Sadu krajem prošle godine otvorena je izložba o nastanku i razvoju pošte u gradu.
FOTO: Priča o lokomotivi koju svi znate - decenijama dočekuje putnike u Novom Sadu
25.12.2023.•
3
Ispred Železničke stanice već 35 godina Novosađane i druge putnike pozdravlja parna lokomotiva stara gotovo čitav vek.
Novi Sad čuva uspomenu na prvog partizanskog pilota
11.12.2023.•
6
Novi Sad je nekada imao fabriku aviona, aerodrom i školu za pilote. Malo toga podseća na ovaj deo istorije grada, a to uključuje i spomen-ploču posvećenu prvom partizanskom pilotu Franji Kluzu.
Kolači od prijateljstva: Novosadska slatka druženja
28.11.2023.•
9
Prvi kolač u koji sam se zaljubio - a da nisu bili makoši ili krofne - dela majstorskih ruku mojih baka Katice i Marije, bio je profiterol.
"Armija" - najstrašnije mučilište Novosađana
27.11.2023.•
15
Na najstrašnije mučilište Novosađana u istoriji grada "Armiju" podseća tabla na zgradi gde se nalazilo ovo zloglasno mesto.
Iz centra na "brdo" 2: Biti na nogama
14.11.2023.•
2
Krajem aprila 1979. u Velikoj Britaniji su održani izbori - pokazalo se istorijski - na kojima su Konzervativci potukli do tada vladajuće Laburiste.
Neprimetna ploča na Gradskoj kući čuva priču o borbi novosadskih radnika
13.11.2023.•
2
Na Gradskoj kući stoji spomen ploča koja je skoro potpuno zaboravljena i skrajnuta gotovo tri decenije, iako se nalazi pred očima svih prolaznika.
Pogrebni nemiri u Novom Sadu: Kako su se Srbi borili da celivaju mrtvace
10.11.2023.•
22
Pre 246 godina u Novom Sadu su zabeleženi pogrebni nemiri jer su tadašnje carske vlasti pokušale da suzbiju pojavu nošenja otvorenog sanduka sa mrtvacem kroz naselja, kao i celivanje mrtvaca.
Iz centra na "brdo"
07.11.2023.•
3
Na "brdo" - kako smo u šali zvali zdanje Televizije Novi Sad smeštenu na Mišeluku na obroncima Fruške, došao sam iz centra grada.
Tri prsta iz Novog Sada
31.10.2023.•
2
Na različite načine Srbi i građani ove zemlje demonstriraju patriotizam i poštovanje prema nacionalnim simbolima.
Pisac prve moderne srpske drame rođen je u Novom Sadu - crkva je htela da spali rukopis
23.10.2023.•
7
Istorijska drama "Smrt Uroša V." koju je napisao Stefan Stefanović, igra se na pozorišnim scenama skoro dva veka, a malo je nedostajalo da nikada ne bude izvedena.
Novosadsko ugostiteljstvo: Početak kraja "doba nevinosti"
17.10.2023.•
0
Zahvaljujući maminom poslu - nekoliko godina je bila direktor Hotelskog preduzeća "Vojvodina" - kao sasvim mali dečak sam naučio značenje pojmove kao što su hotel, restoran, letnja bašta, pivnica...
Komentari 3
Spomenik
Spomenik je napravljen 1934. kad je Jugoslavija postojala.
A imena ljudi koji se nalaze na njima se danas prevrcu u grobu kad vide ko ih oplakuje i ko se kiti politickim poenima nad njihovom spomen plocom!
Nek vam je laka crna zemlja i vecno Vam hvala JUNACI!
Srećko
Domagoj
Komentari čitalaca na objavljene vesti nisu stavovi redakcije portala 021 i predstavljaju privatno mišljenje anonimnog autora.
Redakcija 021 zadržava pravo izbora i modifikacije pristiglih komentara i nema nikakvu obavezu obrazlaganja svojih odluka.
Ukoliko je vaše mišljenje napisano bez gramatičkih i pravopisnih grešaka imaće veće šanse da bude objavljeno. Komentare pisane velikim slovima u većini slučajeva ne objavljujemo.
Pisanje komentara je ograničeno na 1.500 karaktera.
Napiši komentar