Ko puni crkvene kase?

Iznos od 578 miliona dinara, koliko je za ovu godinu Vlada namenila Srpskoj pravoslavnoj crkvi, jedina je poznata stavka u crkvenim finansijama.

Nije tajna, pak, da u SPC postoje eparhije koje beleže izuzetno velike prihode. Dok pojedine episkopije u inostranstvu rade kao mini-preduzeća, u Srbiji ima i onih kojima je pomoć države jedina slamka spasa.

Za najsiromašnije u Srbiji važe timočka, vranjska i raško-prizrenska eparhija. Ove jedinice SPC proteklih godina bile su redovni korisnici državne pomoći za crkveno graditeljstvo, socijalno i penziono osiguranje.

Nasuprot njima, materijalni položaj crkve neuporedivo je bolji u Vojvodini, kao i u eparhijama čija su središta u velikim gradovima - Beogradu, Kragujevcu, Nišu.

Najdublje eparhijske kase su preko granice, posebno u SAD, zemljama Skandinavije, pa u Kanadi i Australiji.

Eparhije u inostranstvu rade po lokalnim zakonima, koji omogućavaju ostvarivanje dobiti, koja se kasnije ulaže u crkvene aktivnosti - škole veronauke, štampanje knjiga, skupove Srba, obeležavanje praznika.

Rente, proizvodnja, prilozi...

Pojedine celine SPC, zbog toga, razvijaju sopstveni biznis od koga dobro zarađuju. U okviru crkvenih kompleksa izdaju se objekti, daje u zakup zemljište, otvaraju privredni objekti, podižu krediti... Materijalni položaj često je i koren neslaganja vladika oko pojednih crkvenih pitanja, ali i uzrok brojnih sukoba lokalnih sveštenika sa svojim episkopima.

Među retkim arhijerejima koji je obelodanio svoje poslovanje je vladika Amfilohije, koji je rekao da Mitropolija crnogorsko-primorska godišnje prihoduje između dva i 2,5 miliona evra. Kako je SPC, po zakonu o crkvama i verskim zajednicama, samostalna i autonomna u mnogim pitanjima, pa i finansijama, o prihodima ostalih eparhija samo se nagađa.

Najstabilniji crkveni prihod dolazi od proizvodnje i prodaje sveća i dobrovoljnih priloga vernika. Veliki je broj manastira koji su se poslednjih godina bacili na proizvodnju vina, a najskuplje su boce punjene u eparhijama zahumsko-hercegovačkoj, bačkoj i sremskoj. Deo ovako stečenog novca, zajedno sa zaradom od prodaje ikona, brojanica, i priloga koje dobijaju sveštenici, usmerava se u zajedničku crkvenu kasu. Od ostatka žive crkveni službenici, ali se organizuju i humanitarni rad i obnova hramova i drugih verskih objekata.